Praca w obecnych czasach nieodłącznie wiąże się z wykorzystaniem technologii
i rozwiązań związanych z wykorzystaniem komputerów. Powoduje to wzrost wpływu technologii, rozwiązań cyfrowych i Internetu na kompetencje ludzi, w tym pracowników. Odzwierciedleniem tych zmian jest wpływ technologii cyfrowych na rynek pracy. Wymusza to odpowiedni sposób prowadzenia procesu nauczania i kształtowania kompetencji cyfrowych. Proces kształtowania kompetencji trwa, w zasadzie, przez całe życie danej osoby [1].

Rozwój osobisty wiąże się z aspektem kształtowania postaw, umiejętności
i komunikacji międzyludzkiej. Taki pogląd sprowadza się do konieczności określenia kompetencji przyszłości, do których zaliczamy [1]:

• Kompetencje cyfrowe,
• Kompetencje społeczno-emocjonalne,
• Kompetencje poznawcze.

Kompetencje społeczno-emocjonalne bazują na współpracy z innymi, zawierają w sobie inteligencję emocjonalną, kwestie przywództwa (w szczególności zarządzanie ludźmi)
i przedsiębiorczości. Mają więc charakter tzw. miękki.

Kompetencje poznawcze bazują na sposobach przetwarzania o weryfikacji informacji, mają także wpływ na postrzegania i sposób myślenia w otaczającym nas świecie.

Natomiast kompetencje cyfrowe obejmują krytyczne i odpowiedzialne wykorzystywanie technologii cyfrowych w trakcie uczenia się, pracy i funkcjonowania w życiu społecznym. Jak każda dziedzina życia i nauki, także kompetencje cyfrowe się poszerzają i rozwijają, w związku z tym można przyjąć, iż zakres kompetencji cyfrowych obejmuje [1]:

• Umiejętności korzystania z danych i informacji,
•  Umiejętności porozumiewania się  i współpracy,
• Tworzenie treści cyfrowych,
• Programowanie,
• Kompetencje związane z cyberbezpieczeństwem.

Jak widać zakres kompetencji cyfrowych obejmuje, kluczowe z punktu widzenia dydaktycznego aspekty funkcjonowania człowieka w ramach procesu edukacyjnego na uczelni wyższej.

Dyskusja

Z mojego prawie już 20-to letniego doświadczenia dydaktycznego wynika, iż poziom kompetencji cyfrowych u studentów bywa bardzo zróżnicowany. Moje doświadczenia opierają się o studentów kierunku informatyka oraz studentów kierunków związanych
z szeroko rozumianym zarządzaniem. Jednak muszę zaznaczyć, iż przedmioty prowadzone przeze mnie mają charakter typowo informatyczny. Bazują na podstawach teoretycznych informatyki, analizie i wizualizacji danych oraz poznawaniu narzędzi informatycznych niezbędnych do podejmowania tego typu wyzwań.

Należy podejść do tej analizy chronologicznie. Pracę na uczelni zacząłem od prowadzenia przedmiotów związanych z edycją tekstu i nauką wykorzystania arkusza kalkulacyjnego.
Z punktu widzenia dostępności i popularności tego typu programów, można by przypuszczać, iż poziom znajomości i umiejętność wykorzystania tych narzędzi jest wysoka. Przypuszczenie oparte jest na przekonaniu, że zarówno w szkołach podstawowych, jak
i ponadpodstawowych tego typu aplikacje są w ramach programów nauczania.  Niestety nic bardziej mylnego. Pierwsze semestry studiów muszą służyć właśnie wyrównywaniu wiedzy
z tego zakresu. Niwelowanie deficytów, pokazywanie przydatnych dobrych praktyk
i użytecznych funkcji tego typu programów ułatwia pracę na dalszym etapie edukacji. Poznanie narzędzi jest kluczowe przy dalszym specjalizowanym ich użyciu. Kolejne przedmioty służące analizie danych poza językami programowania typu Python i R bazują właśnie na arkuszach kalkulacyjnych lub programach typu Statistica i Mathematica. W przypadku kierunków nieinformatycznych właśnie nacisk na dwa aspekty jest kluczowy:

• Poznanie, zrozumienie i umiejętność wykorzystania narzędzi informatycznych,
• Umiejętność przedstawiania p[problemów i ich rozwiązań w sposób zalgorytmizowany.

Nieco inaczej wygląda kwestia na kierunkach informatycznych. Z moich obserwacji jasno wynika, iż na tego typu studiach pojawiają się dwa rodzaje studentów. Pierwsza grupa to absolwenci techników informatycznych, elektronicznych, itp. Ta grupa studencka charakteryzuje się ukierunkowaniem na programowanie (technik programista), dobrym przygotowanie algorytmicznym i taką żyłką „prototypowania” i „próbowania” nowych rzeczy. Druga grupa studentów to absolwenci liceów ogólnokształcących. W tym przypadku widać ukierunkowanie na podstawy matematyczne.   Taka dwoistość grup studenckich powoduje konieczność dopasowania zadań i procesu uczenia pod konkretne potrzeby danej osoby.

Powyższa dyskusja jednoznacznie wskazuje odmienny poziom kompetencji cyfrowych studentów w zależności od kierunku studiów oraz od wcześniejszych etapów kształcenia. Pokazuje to niezbicie, iż kształtowanie kompetencji cyfrowych jest procesem ciągłym, powiązanym ze sobą i praktycznie realizowanym przez całe życie edukacyjne i zawodowe człowieka. Jasne wydaje się być stwierdzenie, iż tego typu rozwój człowieka jest ważny,
a analizując dzisiejsze oczekiwanie pracodawców jest on niezbędny.

Podsumowanie

Zapotrzebowanie na kompetencje rośnie w gospodarkach całej Unii Europejskiej. Ma to odzwierciedlenie w Zaleceniu Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych
w procesie uczenia się przez całe życie, które kompetencje cyfrowe stawia jako jedne z ważniejszych
w tym zakresie [2]. Wiąże się to z tworzeniem nowych umiejętności wymaganych na rynku pracy.
W związku z tym bardzo istotne jest postawienie nacisku na [1]:

• Rozwijanie podstawowych umiejętności korzystania z informacji i danych, niezbędnych przy wyszukiwaniu, przeglądaniu i filtrowaniu w sieci informacji, na przykład o towarach
  i usługach,
• Rozwijanie umiejętności korzystania z wyszukiwarek,
• Poznanie różnych strategii zdobywania informacji,
• Umiejętność krytycznej oceny jakości i wiarygodności źródeł,
• Umiejętność korzystania z aplikacji odpowiednich do rodzaju wykonywanej pracy,
• Umiejętność obsługi baz danych i arkuszy kalkulacyjnych.

Rozwój kompetencji z tego zakresu wymusza odpowiednie kształtowanie programów studiów, wykorzystania narzędzi informatycznych i dopasowania sposobu kształcenia do indywidualnych potrzeb danej grup[y studenckiej, w oparciu o sylwetkę absolwenta danego kierunku.

Bibliografia

1. https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/004171
2. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&from=en

Arkadiusz Banasik

(Brak głosów)

Możliwość komentowania została wyłączona.