Technologie cyfrowe w dzisiejszym świecie odgrywają kluczową rolę w codziennym życiu. Na chwilę obecną stały się zasobem pewnej wiedzy, umiejętności i postaw człowieka. Jeszcze kilka lat temu kompetencje cyfrowe były kluczem do sukcesu. W dzisiejszej rzeczywistości stają się niezbędnym wymogiem. Technologie cyfrowe mają ogromy wpływ na rynek pracy. Co z kolei wymusza podnoszenie kwalifikacji wśród pracowników i potencjalnych kandydatów do zatrudnienia [2]. Według portalu Pracuj.pl liczba ofert pracy, w których wymagane są kompetencje cyfrowe stale wzrasta. W pierwszym półroczu 2022 roku ponad 36% ogłoszeń dotyczyło zawodów, w których kompetencje cyfrowe odgrywają kluczową rolę. Studia wyższe, jako ostatni etap edukacji, powinny stać się polem do ich kształtowania.
Kompetencje cyfrowe u studentów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych
Definicja kompetencji cyfrowych można przyjąć za raportem Zaleceń Rady Europejskiej z roku 2018, która stwierdza, że [1]: „Kompetencje cyfrowe obejmują krytyczne i odpowiedzialne korzystanie z technologii cyfrowych i interesowanie się nimi do celów uczenia się, pracy i udziału w społeczeństwie”. W szczególności kompetencje cyfrowe obejmują:
- komunikację i współpracę,
- umiejętność wykorzystania informacji i danych,
- umiejętność korzystania z mediów,
- krytyczne myślenie,
- kompetencje związane z cyberbezpieczeństwem,
- problemy związane z własnością intelektualną,
- krytyczne rozwiązywanie problemów,
- umiejętność tworzenia treści cyfrowych.
Kompetencje cyfrowe należą do tej grupy kompetencji, które kształtowane są przez całe życie. Wydaje się, że ich nabywanie jest zgodne z ideą współcześnie rozpatrywanego procesu edukacji, który zakłada właśnie uczenie się przez całe życie. Biorąc pod uwagę poziom technologiczny jaki na dzień dzisiejszy osiągnął człowiek do codziennego życia niezbędne wydają się być podstawowe umiejętności obsługi komputera. Dzisiejszy nastolatek otoczony jest przez technologię. Pokolenie “kciuka”, “pokolenie sieci”, “homo informaticus” jak się nazywa współczesnych nastolatków wydaje się być zaznajomione z technologią cyfrową. Prace badawcze nad poziomem znajomości kompetencji cyfrowych w Polsce są przedmiotem międzynarodowych projektów badawczych w udziałem Polski od 1998 roku [3].
Studentów studiów stacjonarnych jak i niestacjonarnych można podzielić na dwie grupy. Jedną stanowią studenci po liceach ogólnokształcących. Druga grupa to studenci po technikach. Pierwsza grupa to osoby, które posiadają większą wiedze ogólną i z reguły są bardziej ukierunkowane matematycznie. Powoduje to, konieczność wprowadzenie dla nich zajęć dotyczących specjalizowanych programów, niezbędnych w realizacji nauczania przedmiotów, które są przewidziane w trakcie studiów. W przypadku studiów technicznych wymagane jest także ukształtowanie postawy analitycznej oraz algorytmizowanie zadań. W większości przypadków konieczna jest także praca w kierunku programistycznym, co wynika z mniejszej ilości zajęć informatycznych w szkole średniej. Z kolei grupa absolwentów techników wykazuje większą znajomość języków programowania, algorytmów oraz praktycznych zajęć związanych z sieciami komputerowymi oraz budową komputerów. Z reguły nie mają oni problemów z wszystkimi praktycznymi zajęciami w trakcie studiów. Natomiast w porównaniu z pierwszą grupą bardzo często wykazują większe braki z zakresu matematyki czy fizyki. Wynika to głownie z mniejszej liczby godzin oraz braku zajęć fakultatywnych z tych przedmiotów w szkole średniej.
Kompetencje cyfrowe studentów są zróżnicowane. Wynika to głownie z faktu, iż przychodzą na uczelnie oni ze szkół średnich o różnym poziomie kształcenia. Trudno jest określić jednoznacznie poziom kandydatów na poszczególne kierunki studiów. Jedynym pomocnym narzędziem jest system punktowy obowiązujący w procesie kwalifikacyjnym na studia. W systemie tym oceny uzyskane na egzaminie maturalnym i oceny z przedmiotów wymaganych na konkretnym kierunku przeliczane są na finalną ilość punktów, która określa czy kandydat został studentem, czy też nie. Procedura kwalifikacyjna obejmuje studentów studiów stacjonarnych, jak i niestacjonarnych. Oczywiście limity punktowe są różne dla każdego rodzaju i kierunku studiów. W przypadku uczelni technicznej matematyka jest kluczowym kryterium selekcyjnym. I w kontekście kompetencji cyfrowych jest wyznacznikiem podstaw do dalszego ich rozwoju.
Drugim elementem charakterystycznym dla obu grup jest motywacja do podjęcia studiów. W przypadku studiów stacjonarnych z reguły jest to konsekwencja profilu kształcenia w szkole średniej. Natomiast w przypadku studiów niestacjonarnych, czy z reguły dedykowanych osobom pracującym. Podjęcie studiów wynika bezpośredni z chęci podniesienia kompetencji w określonym, konkretnym zakresie (w tym kompetencji cyfrowych).
Podsumowanie
Kompetencje kluczowe wydają się być kluczowymi kompetencjami na rynku pracy. Na chwilę obecną nie ma określonego ich katalogu. Niemniej jednak wydaje się, że współczesny człowiek nie byłby w stanie funkcjonować we współczesnym świecie bez nich. Podobnie jak współczesny inżynier nie jest w stanie znaleźć pracy bez ich posiadania. Problem na uczelniach wyższych wydaje się być dostrzegany i doceniany.
Literatura
- Raport Społeczeństwo informacyjne w liczbach. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Warszawa, 2014. https://mac.gov.pl/files/spoleczenstwo_informacyjne_w_liczbach_201 4_s rodek_lekki.pdf (12.01.2023).
- https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/004171
- Siadek G.: Kompetencje cyfrowe polskich uczniów i nauczycieli – kierunek zmian DOI: 10.15503/onis2016.368.381.
Arkadiusz Banasik
Aleksandra Czupryna-Nowak
(Brak głosów)